(Gepubliceerd in Musicmaker 07-2007)
TEKST: HARRY PATER
FOTO’S: HENRY KNEGT
Rond pasen verschijnt het nieuwe (veertiende) album van de Britse progressieve rockband Marillion, getiteld Somewhere Else. Kort na de release, op 14 april, start in Gibraltar een zeer uitgebreide Europese tournee, die de band naar de meeste Europese landen brengt. Uiteraard wordt Nederland aangedaan: Tilburg, Hardenberg (uitverkocht) en twee keer (ook uitverkocht) Vredenburg in Utrecht. Ter promotie van de nieuwe cd waren zanger Steve Hogarth en bassist Pete Trewavas begin maart in ons land voor een luister- en vragensessie voor een selecte groep fans en interviews met de muziekpers in een Amsterdamse platenzaak. Musicmaker sprak een dag later met beide heren in een Naardens hotel.
De veertiende cd alweer. Vertel…
Pete: ‘We zijn begin 2006 aan de slag gegaan met deze songs. We vonden het weer tijd worden voor een nieuwe plaat en wilden het deze keer anders doen dan de vorige keren. Met andere woorden: we wilden de productie deze keer niet zelf doen. Dat zelf doen heeft veel voordelen, maar ook veel nadelen. Iedereen wil toch graag zijn instrument op een bepaalde manier in de mix hebben en dat geeft nogal eens wrijvingen en levert vaak lange discussies op. Daarom vroegen we Michael (Mike) Hunter om te produceren. Hij werkt al heel lang met ons in de repetitieruimte, onze studio en bij optredens, dus hij kent ons door en door, maar weet toch voldoende afstand te bewaren om zo nu en dan cruciale beslissingen te nemen.’
Steve: ‘Zo was hij vanaf het begin heel duidelijk: we gaan niet met samples werken maar met echte instrumenten! Dit was vooral voor onze toetsenist Mark Kelly wel even wennen, want iedereen die hem kent weet dat hij nogal gek is op ingeblikte geluiden. Maar Mike was heel stellig: als je een Hammond-geluid wilt dan gebruik je een Hammond en geen virtueel geluid. En dat wist hij ver door te drukken, dus moesten we heel wat verschillende toetseninstrumenten laten aanrukken. Wat betekende: lenen, huren en in een enkel geval (een harmonium) zelfs kopen. Omdat je met die authentieke instrumenten vaak te maken hebt met problemen, want ze zijn meestal erg oud, kostte het ons… nou ja, vooral Mark, veel tijd. Maar uiteindelijk zijn we allemaal, inclusief Mark, heel blij met het resultaat. Al heeft hij het de komende tijd erg druk om al die geluiden gesampled te krijgen en in te laden, want het is natuurlijk niet echt handig om al die instrumenten mee te sjouwen als je op tournee gaat. Daarvoor zijn ze toch te kwetsbaar.’
Begin 2006 begonnen, het is nu voorjaar 2007. Dus jullie hebben lang in de studio gezeten.
Pete: ‘Absoluut! We zijn er alles bij elkaar toch bijna een jaar mee bezig geweest. Gelukkig zaten we voornamelijk in onze eigen studio en daar kunnen we dag en nacht terecht zonder dat ons dat geld kost. Je kunt dus veel experimenteren en aan songs werken en bijschaven. We hebben het afgelopen jaar zóveel nieuwe songs geschreven en ook opgenomen, dat onze volgende cd in feite al klaar is. Bij de mix was uiteraard Mike aanwezig en maar af en toe een van ons. Voor het mixen hadden we Abbey Road gehuurd en als je weet hoe duur dat is… dus daar ga je niet met de hele band heen om dan te discussiëren over de mix. Steve zat toen in Zuid-Amerika en kreeg de mixen per mp3 toe gemaild en gaf daar dan commentaar op. Dat werkte heel goed. Omdat we lang niet altijd tegelijkertijd in de studio waren hadden we ook de gelegenheid om aan andere projecten te werken. Zo kon ik met KINO op pad en is Steve tussendoor uitgebreid op een solotournee geweest, als ‘h’.’
Steve: ‘Dat was heel prettig om te doen, met een hele kleine groep mensen op pad en ik alleen met mijn keyboard op het podium. De tour was eind 2005 en begin 2006, door Duitsland, Nederland en Frankrijk. Het waren geen grote zalen waar we speelden, maar dat vind ik juist fijn. Je hebt zo heel direct contact met het publiek. En het is erg prettig om meteen te kunnen inspelen op reacties van het publiek. Alle optredens heb ik opgenomen en de laatste tijd ben ik heel druk bezig geweest om dat te editen voor mijn eigen website h-tunes.com. Daarop kan iedereen die opnamen gratis downloaden. Uiteraard is dat met name bedoeld voor degenen die bij die optredens aanwezig waren, maar iedereen die ze wil hebben kan ze binnenhalen. Ze staan er overigens maar een beperkte tijd op; zodra ik klaar ben met het volgende concert gaat het vorige eraf. Ik krijg er heel veel positieve reacties op, dus dat is erg fijn. Overigens is er ook een live-dvd van gemaakt, die kan via de website besteld worden. In Natural heet die.’
Wat is er anders op deze cd dan op nummer twaalf of dertien?
Pete: ‘Wij vinden allemaal dat het geluid moderner en directer is geworden. Als je Marillion een beetje gevolgd hebt weet je dat we sinds de komst van Steve, dus sinds het vertrek van Fish in 1988, met iedere plaat weer een beetje anders gingen klinken. Tijdens de luistersessie van gisteren merkten enkele fans op dat ze het gitaargeluid van Steve Rothery zo anders vonden, niet meer zoals zij vinden dat Steve’s gitaarsound in Marillion zou moeten klinken. Wij hebben hierop geantwoord dat het juist Steve’s bedoeling was om wat anders te klinken en niet nog steeds zoals in de jaren tachtig en negentig.’
Steve: ‘Wat ik het allermooist vind klinken is de drumsound van Ian Mosley. Mike heeft het zó opgenomen dat het, zeker als je het met een koptelefoon op beluistert, net voelt alsof je zelf achter het drumstel zit. Echt geweldig. En we zijn overigens allemaal echte geluidfreaks, we willen allemaal dat het eindresultaat verbluffend klinkt. Hoewel we nooit echt ontevreden waren over onze vorige platen, waren dat toch altijd compromissen. De ene keer was die niet helemaal tevreden, de andere keer een ander niet. Maar ja, dat heb je als je een band bent.’
Als jullie van die geluidsfreaks zijn, waarom dan anno 2007 het album niet meteen in een 5.1 surround mix uitgebracht, eventueel als bonus bij de cd?
Pete: ‘Weet je wel wat dat kost joh! Dat is haast niet te betalen, zeker niet als je de verkoopprijs niet te hoog wilt maken. Ik weet dat veel mensen onze muziek graag in surround willen horen en inderdaad is die daar zeer geschikt voor, maar ik betwijfel of men bereid is om er meer voor te betalen dan voor een gewone cd. Super audio cd en dvd-audio zijn toch nog niet echt doorgebroken. Maar eigenlijk kan ik er ook niet over oordelen, want ik heb niet eens een surround installatie thuis. Ik heb zelfs nog niet eens zo heel lang een dvd speler! Maar we hebben er intern wel al over gesproken om onze vorige albums in het komende jaar opnieuw uit te brengen met een surround mix erbij. Dus wie weet…’
Wat me nog wel even van het hart moet: ter voorbereiding van dit interview kreeg ik een promocd’tje van Somewhere Else. Daarop staan zes tracks van het album, maar per stuk maar zo’n 30 seconden… Zó kan ik me toch geen beeld vormen van de cd?
Steve: ‘Ik begrijp je probleem. We hebben dat expres gedaan om te voorkomen dat de muziek voortijdig uitlekt. Op onze website staat het hele album op een afgesloten gedeelte, waarvoor je een inlogcode en een wachtwoord nodig hebt die wij verstrekken, zodat wij weten wie het beluisterd hebben. Tijdens elk lied hoor je op een gegeven moment dat je naar een advance copy luistert en dat je verzocht wordt om de opnamen niet openbaar te maken op het internet of zo. Helaas blijkt dat er toch weer misbruik van gemaakt is…’
Dat begrijp ik. Maar een mp3’tje beluisteren via het internet is toch niet te vergelijken met het luisteren naar het echte album; het klinkt zo plat bijvoorbeeld, niet ruimtelijk. Wat Steve zei over de drumsound heb ik niet gehoord.
Pete: ‘Helaas is dat nu niet anders. Maar doordat de techniek steeds verder gaat en voor haast iedereen al dan niet legaal beschikbaar komt, zijn wij genoodzaakt om het op deze manier te doen. In het verleden stuurden we het complete album naar de muziekpers, ruim voor de verschijningsdatum. Het gebeurde steeds vaker dat het album dan enkele dagen later al online stond of anderszins in omloop was. En vergeet niet: het gaat hier om ONS kindje, dat we met grote zorgvuldigheid hebben gemaakt en dat we graag presenteren zoals wij dat willen en wanneer wij dat willen. Ik weet ook wel dat de echte Marillion fans absoluut de officiële cd willen hebben, maar er zijn ook mensen die tevreden zijn met een kopietje op cd of als mp3 en daar zijn wij niet blij mee!’
Iets anders dan. Tot 1999 hadden jullie een contract bij EMI. Sindsdien brengen jullie in feite de albums zelf uit, alleen de distributie gebeurt nog extern. Houden jullie nu per saldo meer geld over dan vroeger?
Pete: ‘Doordat we het nu allemaal zelf doen of laten doen door mensen die we kunnen vertrouwen, hebben we veel beter zicht op alles, zowel zakelijk als financieel. We hebben onze eigen studio met alles erop en er aan, dus een studio huren hoeft niet meer. Dàt scheelt veel geld. Daarom kunnen we ook rustig een jaar aan het maken van een album besteden. Bovendien doen we dat niet elk jaar, want een nieuwe plaat wordt altijd gevolgd door een of meer tournees. Zo doen we elk jaar een Europese tour rond de kerstdagen, we komen dan ook altijd naar Nederland. Maar om op je vraag terug te komen: omdat we nu vrijwel alles in eigen hand hebben, van opname tot en met het hoesontwerp en het feit dat we alle muziek in onze eigen muziekuitgeverij hebben houden we inderdaad meer geld over dan in het verleden. Al onze platen hebben we zelf opnieuw uitgebracht met meestal een extra cd erbij, met daarop demo’s, andere versies en dergelijke. Dat geldt vooral ook voor de cd’s die we bij EMI uitbrachten en ook voor die met Fish. Al onze cd’s kunnen via onze website besteld worden en daardoor weten we meteen waar de mensen vandaan komen die bestellingen plaatsen. Die zijn echt wereldwijd verspreid!’
Steve: ‘Platenmaatschappijen zijn echt een uitstervend ras! Er werken daar veel te veel mensen met veel te hoge salarissen, die bovendien niets van muziek weten. Als artiest raak je gewoon gefrustreerd als je met dat soort mensen in aanraking komt. Alleen daarom zijn wij al blij dat we nu alles zelf regelen. Hoe minder schijven er zitten tussen het maken van een product en de verkoop van het product zelf, hoe minder kosten je hebt en hoe meer je er als band zelf aan overhoudt. Het is niet voor niets dat er steeds minder grote maatschappijen zijn door al die fusies en overnames. De kleine onafhankelijken hebben echt mijn sympathie, maar probeer als kleintje maar eens je producten ergens anders dan in je eigen land te verkopen! Vandaar dat heel wat van die independents samenwerken als het om distributie gaat. Stel: je bent een kleine maatschappij uit Nederland die je platen ook in Engeland, Amerika of Japan wilt uitbrengen. Dan kun je het beste contact zoeken met andere kleintjes in die landen en op die manier gaan samenwerken of op z’n minst elkaar helpen. Want die kleintjes uit die andere landen willen hun producten ook graag in Nederland uitbrengen en jij weet dan wie je hier dan het beste kunt inschakelen. Andersom geldt dat dus ook.’
En dan hebben jullie ook nog eens bijzonder loyale fans…
Pete: ‘O ja, dat kun je wel zeggen! Toen we nog moesten beginnen met de opnamen van Anoraknophobia in 2001, vroegen we aan onze fans om het nieuwe album alvast te bestellen en te betalen, zodat wij het geld hadden om de plaat te maken. Twaalfduizend fans deden dat en dat was natuurlijk fantastisch! Daarmee was het project helemaal door de fans gefinancierd. Nadien kwam de cd in de gewone roulatie en verkocht die ook heel goed. Hetzelfde deden we met Marbles in 2004 en ook dat was een groot succes. De fans die meededen kregen overigens een speciale versie die niet in de winkels te koop kwam, dus bleven zij zich hoe dan ook speciaal voelen. Bovendien maken we elk jaar een speciale kerst cd voor de leden van de verschillende fanclubs, uit Spanje, Portugal, Scandinavië, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Nederland.’
Steve: ‘En bijvoorbeeld het Duitse deel van onze komende tournee is helemaal door onze Duitse fanclub geregeld: promotie, posters plakken, noem maar op. Begin februari hebben we het complete bungalowpark Port Zélande in Zeeland afgehuurd voor onze jaarlijkse fanclubconventie. Hier kwamen drieduizend fans op af, die het hele weekend bleven. De mensen van het park wisten niet wat hen overkwam! De jongste deelnemer was een half jaar oud, de oudste ver boven de zestig. En iedereen had het uitstekend naar de zin. En men liet ons ook gewoon met rust als we dat wilden, al hebben we met heel veel mensen gepraat. Uniek zoiets, al moet ik eerlijk zeggen dat we het niet zelf bedacht hebben. Een van onze mensen sprak een paar jaar geleden met iemand uit de entourage van The Stranglers. Deze vertelde hem dat hij kort daarvoor een heel weekend met band en fans had bijgewoond in een vakantiepark, ergens in Engeland. Toen wij dit ter ore kwamen waren we meteen enthousiast. De eerste keer was meteen een groot succes, er wilden meer mensen komen dan er in konden. Dus het jaar daarop gingen we naar een grotere locatie, naar Butlins, wat een echt oud Brits vakantiepark is, zoiets als in de tv-serie Hi De Hi, inderdaad. Tweeduizend fans uit de hele wereld kwamen er op af. Wij traden er een paar keer op en deden vragensessies met de fans en hadden het gewoon erg gezellig met elkaar.’
Pete: ‘We waren dit jaar wel een beetje huiverig of het wel goed zou komen in Zeeland, maar dat bleek ongegrond. In korte tijd waren alle kaarten verkocht en alle bungalows vol. Het was hier veel luxer dan in Butlins, met in elke bungalow een bad, verwarming en dergelijke. En verder een verwarmd zwembad, sauna, restaurants, winkels… kortom een ideale locatie voor ons weekend. Wij traden drie avonden op, met iedere avond een ander repertoire. Alles bij elkaar hebben we voor zes uur muziek ingestudeerd voor dat weekend, wat betekent dat we tijdens de komende tournee genoeg materiaal hebben om te variëren. Op vrijdagavond speelden we nieuw werk, zaterdag vooral covers en rarities en op zondag allerlei Marillion songs uit de afgelopen 23 jaar. Uiteindelijk zamelden we ook nog eens ruim 3200 euro in voor een goed doel, QAS Charity voor minderbedeelde kinderen in Zuid-Amerika.’
Nu jullie vrijwel alles zelf doen. Is de manier van toeren ook veranderd?
Pete: ‘Het gaat sowieso veel relaxter dan vroeger. We hebben een veel kleinere crew dan vroeger en maken vaak gebruik van de geluidsinstallaties van de zalen waar we spelen. Tegenwoordig zijn die vrijwel overal erg goed en behoorlijk standaard. Zo nodig laten we een installatie huren, maar dat is een uitzondering. Uiteraard hebben we onze eigen geluidsman en die kan met alle installaties werken. Wat ook veranderd is dat is het reizen. Vroeger reisde de crew met de bus en de trucks. Zij sliepen dan in de bus en wij reisden dan met auto’s achter hen aan en sliepen in hotels. Maar ja, dat kost veel geld en het maakt niet uit waar je in een hotel zit, ze zijn er altijd aan het bouwen of slopen, dus echt uitrusten lukt niet omdat die bouwvakkers al zo vroeg beginnen. Nu maken wij het natuurlijk niet meer zo laat ’s nachts als in onze begintijd, onze jaren beginnen ook te tellen, maar het komt zelden voor dat we voor twee uur ’s nachts op bed liggen. En als je dan om zeven uur of half acht wakker wordt van getimmer of geboor dan ben je niet vrolijk! Bovendien moest je elke showdag vroeg opstaan om op tijd in de volgende plaats te zijn, meestal enkele honderden kilometers verder.’
Steve: ‘Dus tegenwoordig reizen we met z’n allen in een luxe tourbus, band en crew. We hebben allemaal ons eigen bed en kunnen net zo lang blijven liggen als we willen. En de een kan nu eenmaal makkelijker in slaap komen dan de ander. Bij mij is het meestal zo dat als ik eenmaal lig al snel wegdroom, vooral als het druk is geweest. Anderen blijven eerst zitten te kletsen en te drinken en gaan dan pas naar bed. Dat kan allemaal. En als het te rumoerig wordt dan doe je oordopjes in of zet je je iPod aan of zo. Na het optreden en het opruimen en inladen van de backline vertrekken we meestal naar de volgende stad. Daar aangekomen kunnen we ons dan opfrissen en dergelijke en daarna rustig de soundcheck doen. Het is echt veel relaxter dan vroeger. Toen we nog per auto reisden was dat vaak ook onverantwoord, we waren regelmatig te moe of niet geconcentreerd als we het de nacht ervoor weer eens te laat hadden gemaakt.’
Pete: ‘Vorig jaar hebben we met z’n drietjes, Steve Rothery, Steve Hogarth en ik, door Amerika getoerd. Dat waren semi-akoestische shows. Ons is dat erg goed bevallen, je bent -hoe gek dat misschien ook klinkt- in zo’n kleine setting veel flexibeler dan met de hele band. Om maar iets te noemen: Mark Kelly is niet zo flexibel. Dat ligt niet aan Mark, maar dat komt doordat hij met zoveel verschillende (virtuele en echte) keyboards werkt en zomaar iets tussendoor besluiten te doen geeft problemen bij hem.’
Steve: ‘We kwamen hierop toen we in 2005 op Bospop het optreden van Roger Hodgson zagen. We stonden echt met open mond van verbazing te kijken en te luisteren. Hij stond daar in z’n eentje met zo nu en dan de saxofonist van Joe Cocker erbij, en hij speelde de sterren van de hemel. Dan met alleen een akoestische gitaar, dan met de elektrische piano of met een ander keyboard. En dan al die fantastische songs die hij speelde, van Supertramp en uit zijn solocarrière. In een woord geweldig! Ik heb daar het hele concert in de coulissen gestaan en heel erg genoten. Het feit dat ik dit bijna twee jaar later nog weet geeft wel aan hoeveel indruk dat op mij gemaakt heeft. Vandaar ook dat ik later dat jaar mijn solotournee aandurfde. Ik dacht: “als hij dat aandurft, voor zo’n groot festival, dan moet ik dat toch ook durven in kleine zalen”. En dat klopte helemaal. Ik voelde me helemaal in m’n element met mijn keyboardje en gitaar.’
MARILLION’s GEAR
‘h’ a.k.a. STEVE HOGARTH (lead zang/gitaar/keyboards):
GM-free Cumbrian Larynx enhanced by Hook Norton Ale and Absinthe, tempered by adenoids and influenza
Neumann KMS 105 Microphone
Focusrite Red Pre-amp/EQ
Roland 555 tape echo
Kurzweil K2500R Sampler
Yamaha P250 Stage Piano
Pink Paisley Fender Telecaster
Ibanez Artcore AFS75T
Ibanez AW Acoustic Guitar
Ernie Ball Regular Slinky 10-46 strings
Z-Vex Nano Head half-watt tube amp
Z-Vex Custom Pink Sparkle Fuzz-Factory pedal
Laney Chrome-O-Zone Silver Combo
ennheiser Wireless systems
Hunts ‘Ultimate Destroyer’ Cricket Bat wireless MIDI Controller (design by Stewart Every, ‘White Gloves’ technology by Kenton Electronics)
Maracas, purchased in Germany and refilled with party glitter in Tokyo
Tambourines, Skinned and unskinned, purchased in LA, Mexico City, London, Amsterdam, Paris and Rio de Janeiro
Indian Bells, purchased in Oxford
Wind chimes from Allentown, Pennsylvania
Steve Hogarth uses Laney Amplification
MARK KELLY (keyboards):
Korg Karma Synthesizer
Roland JP-8080 Synthesizer Module
Roland A-90 Stage Piano / Controller
Evolution MK449C Controller Keyboard
Custom-built PC running Brainspawn Forte VST live performance software
Extensive VST instruments including:
Spectrasonics Atmosphere
Arturia Minimoog
Steinberg Halion 3
Native Instruments B4
Native Instruments Electrik Piano
Native Instruments FM7
Yamaha O1V Mixing Desk
Q-Logic MIDI Metro (aka “Mr. Blinky”)
Emagic AMT8 MIDI Interface
M-Audio Delta 1010 Audio Interface
OTHER RECENT EQUIPMENT:
Oberheim MC3000 Controller Keyboard
Roland JP-8000 Synthesizer
Roland VK-7 Organ
Akai S6000 Sampler
IAN MOSLEY (drums):
Ian Mosley uses Zildjian Cymbals
Tama Artstar 2 bird’s-eye maple shells:
1 x 8″ rack tom
1 x 10″ rack tom
1 x 12″ rack tom
1 x 13″ rack tom
1 x 16″ floor tom
1 x 18″ floor tom
2 x 22″ bass drums
1 x 14″ piccolo brass shell snare
1 x 14″ Ludwig black beauty snare
Drum Heads:
Top tom: Remo Ambassador clear
Top snare: Remo CS inverted dot rough coat
Bottom (all): Remo Diplomat clear
Bass drum: Remo Pinstripe clear
Zildjian Brilliants Cymbals:
1 x 22″ Z ride
1 x 21″ Earth ride
1 x 22″ Swish
1 x 20″ China boy high
1 x 16″ medium thin crash
1 x 18″ medium thin crash
1 x 20″ medium thin crash
1 x 14″ Quickbeat hi-hats (pair)
Tama racking system
Yamaha hi-hat stand
Premier 250S bass pedals
Shaw sticks “Ian Mosley” model
Really Big Fan
STEVE ROTHERY (gitaren):
Steve Rothery uses Laney Amplification
Laney VC50 & TT50 Heads
Laney 4×12 cabinet
Groove Tubes Dual 75 power amp
Groove Tubes Trio valve pre-amp
Roland Jazz Chorus 120 Amp
TC Electronic 2290 effects processor
Ground Control Pro MIDI foot controller
Lexicon MPX G2 effects processor
Roland GP16 effects processor
Adrena-Linn effects processor
Analogman distortion pedal
Rockman sustainer/stereo chorus & delay
Sound Sculpture switchblade 16 controller
Alesis quadraverb effects processor
Ebtech hum eliminator
Sennheiser wireless system
Hughes and Kettner Rotosphere
Jim Dunlop Crybaby Wah
Ernie Ball volume pedal
Ernie Ball super slinky 9-42 strings
Blade RH4 Classic Stratocaster
Blade Delta Telecaster
Blade Texas Standard Stratocaster
Steinberger Custom made double neck 12/6
Takamine 12 string acoustic
Takamine Santa Fe 6 string acoustic
Squier Stratocaster
Khaler Pro Tremolo System
Lindy Fralin Pickups
PETE TREWAVAS (basgitaar):
Pete Trewavas uses Laney Amplification and Ibanez Bass Guitars
Laney B2 power amp & cabinets
Laney RWB300 Combo
Ibanez RDB Bass
Fender Precision Bass
Fender Jazz Bass
Squier Precision Bass
Squier Jazz Bass
Rickenbacker 12-string + Bass Double-neck guitar
Elites stadium series 45-105 strings
TC Electronic D-Two multi-tap rhythm delay processor
Various Boss effects pedals: Delay, EQ, Chorus, Distortion, Octaver
Sennheiser wireless system
Roland PD5 Bass Pedals Controller
WEBSITES
Steve Hogarth
Pete Trewavas
Marillion