(Gepubliceerd in Musicmaker #4-2011)
De grote Belgische herder van Kaz Lux (7-1-1948) heet ons luid blaffend welkom als we de Oosterhoutse woning van de legendarische zanger naderen. ‘Hij doet niets hoor’, zegt Kaz geruststellend. Met een lekkere bak koffie nestelen we ons in de ruime woonkamer, waar goed te zien is dat hier een muzikant woont: op beide fauteuils ligt een mooie elektrische gitaar. De gastheer is net terug van een begrafenis van een kennis uit de muziekwereld. ‘Ze vallen de laatste tijd bij bosjes’, is zijn trieste conclusie. Gelukkig is de zanger heel gezond en ziet hij er veel jonger uit dan de 63 jaar die hij is. ‘Ik ga door zo lang ik het fysiek aan kan, maar zodra men mij aangeeft dat ik het niet meer kan of zodra ik dat zelf door heb stop ik er onmiddellijk mee. Zoals Tommy Cooper op het podium de pijp uitgaan wil ik echt niet, dat vind ik zoiets belachelijks!’
TEKST EN FOTO’S: HARRY PATER
42 jaar na de eerste langspeelplaat komt begin dit jaar het tweede album van de legendarische nederpopband Brainbox onder leiding van Kaz Lux uit. De band is in 1968 opgericht door zanger Kaz Lux, gitarist Jan Akkerman, drummer Pierre van der Linden en bassist André Reijnen. In 1969 verschijnt het album Brainbox, nadat de band was doorgebroken met hitsingles als Down Man en Dark Rose. In datzelfde jaar verlaat Jan Akkerman de band en wordt hij vervangen door twee gitaristen: Rudy de Queljoe en John Schuursma. Weer een jaar later stapt Pierre van der Linden op en in 1972 gaat ook Kaz Lux weg. Er komt een nieuwe bezetting met Michel van Dijk (Ekseption, Alquin) als zanger, die de langspeler Parts uitbrengt, maar dit is geen succes, vooral omdat het karakteristieke hoge stemgeluid van Kaz Lux ontbreekt: Brainbox is Brainbox niet meer.
Later in 1972 wordt de band definitief opgeheven. In de loop der jaren volgen enkele reünies, maar die leveren geen studioplaat meer op. In 2004 wordt de ‘allerlaatste opname’ uitgebracht, de live-cd The Last Train. Maar het bloed kruipt ook hier waar het niet gaan kan, want begin 2010 is Brainbox weer terug op de vaderlandse podia. De zeer succesvolle tournee, met veel uitverkochte concerten, zorgt ervoor dat er weer veel belangstelling is voor de band. Al voor het eerste optreden laat Kaz Lux in Musicmaker weten dat er aan nieuw materiaal wordt gewerkt voor een nieuw studioalbum. En hij heeft woord gehouden, want nu is er de cd The 3rd Flood èn een flink aantal geplande concerten. ‘Ik zou het geen tournee willen noemen, want de optredens zijn over een lange periode verspreid’, aldus Kaz Lux in zijn gezellige woonkamer in Oosterhout, de plaats waar hij -van Poolse afkomst- is geboren en nog altijd woont. Brainbox anno 2011 bestaat verder uit oudgedienden Pierre van der Linden (ook nog druk met Focus), Rudy de Queljoe en John Schuursma en bassist Cees van der Laarse, de enige zonder Brainbox-verleden, al heeft hij in het verleden wel met Kaz gewerkt.
Waarom na al die jaren nu ineens een nieuw Brainbox album?
‘We hebben meerdere Brainbox reünies gedaan, maar die werden altijd door anderen opgezet. In 2004 waren we definitief gestopt en ging ik weer solo en met mijn eigen bandje verder. Maar in 2009 heb ik daar maar twee optredens mee gedaan, meer vraag was er niet, terwijl ik bij deze en mijn solo-optredens steeds weer de vraag kreeg om de bekende Brainbox songs te spelen zoals men die kent. Dus heb ik de jongens gebeld met de vraag of ze interesse hadden. Dat hadden ze! Ik heb wel meteen gezegd dat ik, nu ik degene was die dit initiatief had, ook een cd met nieuw materiaal wilde hebben. Ik had geen zin om er weer een soort greatest hits show van te maken, want dat is geen uitdaging meer voor mij. De anderen waren het helemaal met mee eens.’
‘Mijn platenbaas, van E-Sound, gaf ons alle vrijheid. Hij heeft veel vertrouwen in ons en gaf alle medewerking en stimuleerde ons enorm. Ik ben altijd bezig met het schrijven van nieuwe liedjes en ook de anderen doen dat. De songs op de nieuwe cd hebben we in verschillende combinaties geschreven, maar alle teksten zijn van mij. Er staat één cover op, My Babe van Little Walter [geschreven door Willie Dixon, HP], de rest is origineel en nieuw Brainbox materiaal.’
Studio’s
De cd werd voornamelijk in de E-Sound studio (v/h Dureco) in Weesp opgenomen. Ook werden verschillende opnamen in de SkyStudio van producer Geert Scheijgrond in Arnhem gemaakt en daarnaast zijn ook verschillende partijen bij de muzikanten thuis opgenomen. Kaz: ‘Het opnemen tegenwoordig gaat uiteraard heel anders dan vroeger. Onze eerste opnamen deden we op drie of vier sporen en de technici van toen waren echt nog mannen in stofjassen, die niets van de herrie die wij muziek noemden moesten hebben. De basistracks namen we deze keer met bas, drums en zang op. Naderhand kwamen de andere instrumenten erbij en werd de zang opnieuw gedaan. Het mixen deed Geert in Arnhem en zodra hij een mix had gemaakt stuurde hij me een mp3 toe. Ik luisterde dan heel goed en als ik vond dat bepaalde instrumenten harder of zachter moesten, gaf ik hem dat door. Vervolgens verwerkte hij mijn opmerkingen en stuurde me dan de nieuwe versie toe. Net zolang tot ik tevreden was. Alles bij elkaar hebben we zo’n twee weken over de opnamen gedaan. De mastering werd in Engeland gedaan door Andy Jackson, die jarenlang voor Pink Floyd heeft gewerkt.’
Na ruim veertig jaar is er uiteraard veel veranderd in de muziekwereld…
Kaz Lux: ‘Tegenwoordig rijden we allemaal apart naar de optredens, want we wonen aardig verspreid over het land. Alleen Rudy woont bij mij in de buurt, in Waalwijk. In de beginjaren reisden we met z’n allen in zo’n gammele Ford Transitbus vanuit Amsterdam het hele land door. Jan en Pierre woonden daar en omdat André Reijnen uit Winterswijk en ik uit Oosterhout moest komen werden we ergens driehoog achter in Amsterdam neergezet, zodat we dichtbij elkaar woonden. Die begintijd was erg leuk en spannend. Een van onze eerste optredens was in Aalten, in de Achterhoek. Het was nog voordat Down Man uit was en niemand kende ons, met onze lange haren, en onze muziek. Het publiek wist niet wat men ermee aan moest en werd steeds rumoeriger. Pas na onze eerste hits kwam het publiek speciaal voor ons en kregen we steeds meer succes en fans.’
(Geen) gehoor
Het is algemeen bekend dat Kaz Lux al jaren gehoorproblemen heeft, hij is behoorlijk doof en heeft tinnitus. Een jaar geleden vertelde hij Musicmaker dat hij met een in-earsysteem ging werken. Maar dat was geen succes. ‘Ik kon er maar niet aan wennen. Maar zoals het vroeger ging was ook geen optie, want als je jezelf niet goed hoort weet je ook niet of je vals zingt. Dus dat zal best ook wel eens gebeurd zijn! Na afloop van optredens hoorde ik wel eens opmerkingen als “hij klinkt niet meer zoals de Kaz die we kennen”, maar dat vind ik zo’n onzin! Wie klinkt er na 40 jaar nog net zoals toen je 20 was? Niemand toch? We werden getipt dat het zou helpen als Pierre achter een plexiglazen wand zou gaan spelen. Dat zag hij helemaal niet zitten, maar hij probeerde het toch. En hij was meteen enthousiast! Hij hoort nu zelf veel beter wat hij doet en ik heb er geen last meer van. Het is nog wel iedere keer zaak om te zorgen dat de gitaarversterkers niet te hard staan, want daardoor èn door het lawaai van snare en bekkens ben ik mijn gehoor grotendeels kwijt geraakt.’
‘Vroeger ging ik zoveel mogelijk in de buurt van de bassist staan, want van de lage tonen had ik geen last. Maar je weet hoe het gaat: als de een vindt dat de ander te luid is gaat hij zijn versterker ook harder zetten, enzovoorts. Voor je het weet is het één kakofonie van geluid. Indertijd hadden we ook geen monitoren, dus hadden we zangzuiltjes die op het publiek gericht stonden. Ikzelf hoorde mezelf echter niet zingen, dus wist ook niet of het vals was. Daarom kocht ik wat van die hoorntjes die ook bij evenementen gebruikt werden, sloot die aan op de zangzuilen, richtte ze naar mij en zodoende had ik een soort monitor avant la lettre. Het was niet ideaal, maar het werkte wel aardig goed.’
Trouw
Brainbox treedt alleen in het weekend op. Tussendoor doet Kaz ook nog steeds solo- of duo-optredens met Rudy de Queljoe of John Schuursma. ‘Ik kan al veertig jaar goed van de muziek leven, al heb ik nooit een huis kunnen kopen. Maar ik ben erg tevreden met onze huurwoning. Ben ook al meer dan veertig jaar met mijn vrouw, Mary, en werk ook al heel lang met dezelfde muzikanten. Ik ben dus erg trouw, dat lijkt me duidelijk.’
Dat de cd nu uit is, betekent niet dan Kaz stil zit. ‘Ik schrijf nog steeds heel veel liedjes en teksten. Veel van mijn songs heb ik op diverse soloplaten uitgebracht, al zijn er nog veel meer die nog nooit echt zijn opgenomen. Een tijdje geleden werd ik benaderd om een nummer te maken voor de nieuwe tv-serie A’dam en E.V.A. van de VPRO. Het is aan het eind van iedere aflevering te horen. Leuk hè?’
BRAINBOX GEAR
John Schuursma:
Gitaren: Fender Stratocaster Aniversary, 12 string Van Domburg- Scipio
Snaren: 011 – 050 D’Addario
Versterker: Fender Twin – Altec speakers + custom tweeter
Effects: Yamaha DG Stomp
Cees van der Laarse:
Gitaren: Fender Jazzbass sunburst besnaard met Rotosound 66LD (USA), Fender Jazzbass Fretless natural (de lak is gestript), zelfde snaren (USA), Hofner Beatles-bas met GHS snaren of indien voorhanden Hofner-snaren (Duitsland), 3/4 contrabas uit Tsjecho-Slowakije bouwjaar omstreeks 1925 met Thomastik of Pirastro snaren, pickup The Realist of Underwood (USA) of FWP (Frankrijk) Pedalen: Boss tuner TU 2, Boss octaver OC 2, Electro Harmonix Doctor Q, Ibanez chorus c5 505
Versterking: Fender Bassman 135 USA, als backup Markbass LM2 Marco L.E. 600 watt (Italië), SWR 240 watt tube preamp topdeel afkomstig uit een redheadcombo (USA)
Speakers: Ampeg G6, 6×10 inch (USA), Avatar 12 inch (Canada), SWR Goliath 2 (USA)
Cherub clipstyle autotuners, Jim Dunlop 1 mm en 0.8 mm plectra, kabels van Bofors (Italië) met pluggen van Neutrik (Zwitserland)
Rudy de Queljoe:
Gitaren: Fender Jazzmaster 1963, Fender Strat 1998, Gibson Custom 1973, Gibson S.G. 1963, Yamaha SG 1000 1987, Packleader 1978, Yamaha acoustic 1980, Galama 1983, Godin 1998, Hawaiian guitar 1968, PRS custom 1985
Versterkers: Yamaha 210 2×10” speakers, Fender Blues DeVille 2×12” speakers, Bag-End 2x 12”, Custom Audio CAE 3+ SE, Ernst Flick Traveler eindtrap, Bogner Shiva.
Effecten: Intellifex Rocktron, Ad van Dongen Fuzztoo, Boss+ MXR pedalen
Snaren: D’Addario 0.09, D’Addario EXP 16 Acoustic, DADI Snaren
Plectrums: Bone Pick, Horn Pick, Ebony Pick
Pierre van der Linden:
Drumstel: Premier APK met 22” bassdrum, 12” en 13” toms, 16” floor, 14×10” Premier 2074 marching snare met diecast hoepels Bekkens: K Zildjian / Sabian hihat bekkens / K Zildjian crash / nog een Zildjian bekken (type onbekend) / tweede staande tom 16” Drumcollective
Stokken: Pro-Mark B2 Hickory
Kaz Lux:
Microfoon: Shure SM58
Akoestische gitaar: Garrison met Labella snaren, 012 fosfor brons
